Εξασθένηση της ύφεσης

Εξασθένηση της ύφεσης, νέο περιορισμό της ιδιωτικής κατανάλωσης, αρνητική ανάπτυξη, υποχώρηση πληθωρισμού και υψηλή ανεργία βλέπει η τριμηνιαία έκθεση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την οικονομία.

Εκτίμηση του ΙΟΒΕ είναι πως η προβλεπόμενη σχετικά έντονη πτώση σε απόλυτα μεγέθη, της κατανάλωσης πρωτίστως των νοικοκυριών και δευτερευόντως του κράτους, σε συνδυασμό με την ηπιότερη από ότι τα τελευταία χρόνια μείωση των επενδύσεων εκτιμάται ότι θα διαμορφώσουν τον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ στο -3,2% το 2011, ενδεχομένως και ελαφρά χειρότερα. Η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 15,5% φέτος, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί στο 3%.

Κατά το ΙΟΒΕ, αυτές τις εξελίξεις σηματοδοτούν η υλοποίηση προσεχώς του νέου Αναπτυξιακού Νόμου και της αναπτυξιακής πολιτικής γενικότερα, καθώς και η συνέχιση της ανοδικής πορείας των εξαγωγών που ξεκίνησε πριν το μέσον του 2010 και επιταχύνθηκε σημαντικά από το τέταρτο τρίμηνό του.

Περιορίζεται και άλλο η κατανάλωση

Από την άλλη πλευρά, η ιδιωτική κατανάλωση, υπό την επίδραση μιας σειράς παραγόντων, θα συνεχίσει να περιορίζεται: η ήδη υψηλή ανεργία, η εφαρμογή της πρόσφατης νομοθεσίας για τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα, το ενιαίο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, ανεξάρτητα από τα κίνητρα για βελτίωση της παραγωγικότητας που θα δημιουργήσει, και η συρρίκνωση των πιστώσεων στα νοικοκυριά για καταναλωτικές σκοπούς, θα ασκήσουν σημαντικές πιέσεις στις καταναλωτικές δαπάνες τους και φέτος.

Η υποχώρησή τους θα μετριαστεί από τον χαμηλότερο πληθωρισμό, ωστόσο θα αποτελέσει για ακόμα μια χρονιά τον κύριο προσδιοριστικό παράγοντα του ΑΕΠ. Σαφώς χαμηλότερα θα κινηθεί για δεύτερο έτος και η δημόσια κατανάλωση. Ως αποτέλεσμα κυρίως της πτώσης της εγχώριας καταναλωτικής δαπάνης, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα παραμείνει αρνητικός το 2011 και αναμένεται να διαμορφωθεί στο -3,2%, ενδεχομένως και χαμηλότερα.
Σταθερά υψηλά η ανεργία

Η εκτίναξη της ανεργίας στο 14,8% το τέταρτο τρίμηνο του 2010, αντανακλά την απότομη βάθυνση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία από τα μέσα περίπου του προηγούμενου έτους. Δεδομένου όμως του χρόνου που απαιτείται για την προσαρμογή της αγοράς εργασίας στις διακυμάνσεις της παραγωγικής δραστηριότητας, είναι πιθανή και νέα, σημαντική αύξησή της στις αρχές του 2011, κατά την ενσωμάτωση των δυσμενών εξελίξεων του τελευταίου τριμήνου πέρυσι.

Όμως, η αντίδραση στην απότομη πτώση του ΑΕΠ στο τέλος του 2010 και στην συνεχιζόμενη και φέτος ύφεση, θα περιλαμβάνει και την αξιοποίηση της μεγαλύτερης ευελιξίας στη σύναψη εργασιακών συμβάσεων η προσαρμογή. Καθώς δεν μπορεί να είναι άμεση η των επιχειρήσεων στα νέα δεδομένα στις εργασιακές σχέσεις, η αξιοποίησή τους θα λάβει μεγαλύτερη έκταση στη συνέχεια του έτους, μετριάζοντας τις αρνητικές συνέπειες της συνεχιζόμενης για τρίτο έτος συρρίκνωσης του ΑΕΠ στην απασχόληση. Ως αποτέλεσμα, η ανεργία θα κινηθεί στην περιοχή του 15,5% κατά μέσο όρο φέτος.

Αποκλιμάκωση πληθωρισμού

Η υψηλή ανεργία, οι εισοδηματικές αναπροσαρμογές τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα και η χαμηλή ροή πιστώσεων από τις τράπεζες προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, θα αποτελέσουν τους κύριους παράγοντες εξασθένισης της εγχώριας ζήτησης, χαλαρώνοντας ακολούθως τις πληθωριστικές πιέσεις του 2010, κατά το οποίο ο πληθωρισμός ανήλθε στο 4,7% κατά μέσο όρο, από 1,2% το 2009. Η εξασθένιση του πληθωρισμού θα διευκολυνθεί και από την τεχνική επίδραση του υψηλού επιπέδου-βάση σύγκρισής του μετά τον Απρίλιο του 2010. Ανασχετικά στην υποχώρησή του προβλέπεται να λειτουργήσει η προγραμματισμένη εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα.

Καθώς όμως αυτή αναμένεται να πραγματοποιηθεί από το φθινόπωρο, η επίδρασή της θα είναι σχετικά περιορισμένη. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει το 2011, κοντά στο 3,0%, ή λίγο υψηλότερα.

Εξασθένιση της ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας το 2011

Η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας επιταχύνθηκε εκ νέου στο τελευταίο τρίμηνο του 2010, μετά την προσωρινή επιβράδυνση που παρουσίασε το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο. Οι πρώτες εκτιμήσεις για την πορεία της το 2011, συγκλίνουν σε απώλεια της αναπτυξιακής της δυναμικής, περιορισμένης ωστόσο έκτασης.
Η εξασθένιση της ανόδου του παγκόσμιου ΑΕΠ θα προέλθει από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, η ισχυρή εξαγωγική επέκταση των οποίων αναμένεται να υποχωρήσει εξαιτίας του υψηλού ρυθμού αύξησης των τιμών τους.
Όμως και από τις αναπτυγμένες χώρες, η παραμένουσα αβεβαιότητα για την βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών ορισμένων (χωρών-μελών της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ), παραμένει.

Τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που έχουν ληφθεί για την αποτροπή δημοσιονομικών ασταθειών, ανεξάρτητα από τις όποιες θετικές επενέργειες θα έχουν σε αυτό το πεδίο, αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την εγχώρια ζήτηση. Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα θα επηρεαστεί αναμφίβολα και από έκτακτα γεγονότα, όπως ο σεισμός στην Ιαπωνία και οι αναταραχές στις χώρες της Βορείου Αφρικής, οι οποίες δεν έχουν προς το παρόν ενσωματωθεί στις επίσημες εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών.

Νέα κλιμάκωση της πτώσης του ΑΕΠ στα τέλη του 2010, που διεύρυνε την ύφεση στο 4,5%
Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας κλιμακώθηκε περαιτέρω στο τελευταίο τρίμηνο του 2010, φθάνοντας το 6,6%, όταν το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009 δεν ξεπερνούσε το 0,7%. Στο σύνολο του προηγούμενου έτους η πτώση του ΑΕΠ έφτασε το 4,5%, από 2,0% το 2009.

Τα εκ νέου αναθεωρημένα από την ΕΛ. ΣΤΑΤ. εθνικολογιστικά μεγέθη, μεταβάλλουν την εικόνα των προσδιοριστικών παραγόντων της συρρίκνωσης του ΑΕΠ, σε σχέση με αυτή που προέκυπτε από τα προηγούμενα στοιχεία: σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, η υποχώρηση της κατανάλωσης των νοικοκυριών, και όχι των επενδύσεων, αποτέλεσε την κύρια αιτία της ύφεσης της ελληνικής οικονομίας πέρυσι. Δεύτερος σε σημαντικότητα παράγοντας αναδεικνύεται πλέον η καθίζηση των επενδυτικών δαπανών, για τρίτο συνεχές έτος. Μικρότερη από ότι αρχικά εκτιμούνταν είναι και η βελτίωση του αποτελέσματος του εξωτερικού τομέα της οικονομίας.

Ωστόσο, το έλλειμμά του περιορίστηκε το 2010 κατά 1,9 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, υποχωρώντας στο 10,1% αυτού, για πρώτη φορά από το 2000 τουλάχιστον.

Παρά τη σημαντική όξυνση της ύφεσης το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους, από τα πρώτα διαθέσιμα στοιχεία για την πορεία της οικονομικής δραστηριότητας το 2011, προκύπτει μικρή εξασθένιση των πτωτικών τάσεων που υπήρχαν σε ορισμένα μεγέθη στο δεύτερο μισό του προηγούμενου έτους ή ακόμα και ανοδική πορεία. Η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε τον Ιανουάριο (-5,2%), σε μικρότερο βαθμό όμως από ότι στο δεύτερο εξάμηνο του 2010, ενώ η επιτάχυνση της αύξησης των νέων παραγγελιών στη βιομηχανία τον ίδιο μήνα, στο 9,1% από 6,5% τον Δεκέμβριο, βελτιώνει τις προσδοκίες για την πορεία του τομέα.

Σε ότι αφορά τη συνολική ζήτηση για ελληνικά προϊόντα από το εξωτερικό, σε συνέχεια της σημαντικής ανόδου τους στο τέλος του 2010, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν τον Ιανουάριο κατά 30,7% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2010, αν και τότε είχαν βρεθεί σε χαμηλό επίπεδο εξαετίας για το συγκεκριμένο μήνα. Βεβαίως, απαιτείται η παρέλευση μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος για να θεωρηθούν εδραιωμένες οι παραπάνω τάσεις, ενώ είναι αναγκαία η διαθεσιμότητα στοιχείων για περισσότερους δείκτες/ μεγέθη για ουσιαστική αξιολόγηση.